Home » Columns (Pagina 12)

Categoriearchief: Columns

Instinct, geloof & illusie

“Various types of belief can be implanted in many people after brain function has been deliberately disturbed by accidentally or deliberately induced fear, anger or excitement. Of the results caused by such disturbances, the most common one is temporarily impaired judgement and heightened suggestibility. Its various group manifestations are sometimes classed under the heading of herd instinct, and appear most spectacularly in war time, during severe epidemics, and in all similar periods of common, which increase anxiety and so individual or mass suggestibility.”

Het maken van propaganda draait in feite om het creëren van herinneringen en illusies. Alle menselijke kennis bestaat uit herinnering, alle herinneringen samen zijn een optelsom van de menselijke kennis. Het complete denken, doen, handelen, de daaruit ontleende identiteit en het menselijk bewustzijn worden bepaald door herinneringen: “Mensen zijn hun herinneringen.”

Kennis bestaat eenvoudigweg uit herinneringen die worden gebruikt om nieuwe dingen te interpreteren en te leren. Leren is in wezen een kwestie van het creëren van herinneringen en door hierop de aandacht te vestigen kunnen deze worden gevormd. Propaganda is dan ook hoofdzakelijk gericht op het creëren van herinneringen.

Het menselijk bewustzijn is een creatie, elk bewustzijn is een op basis van herinneringen gecreëerd zijn, onverschillig welk etiket er op geplakt wordt: Vals of Goed. Dat er een menselijke vrije wil bestaat zoals altijd aangenomen werd is volgens de aan de universiteit van Tilburg verbonden wetenschapsfilosoof H.C.D.G. (Herman) de Regt erg discutabel.

In november 2009 liet hij in een interview weten dat het meest recente onderzoek als resultaat had “dat die weleens niet zou kunnen bestaan. Dat zet natuurlijk ons hele wereldbeeld op de kop want we zijn vooral gewend te denken dat we autonome mensen zijn. Ons hele rechtssysteem kan dan weleens op een fout idee blijken te berusten. Het is nu gebaseerd op de gedachte dat je mensen ter verantwoording kunt roepen.”

Ook volgens Prof. Dr. Victor Lamme, hoogleraar cognitieve neurowetenschap aan de universiteit van Amsterdam, bestaat er niet zoiets als een menselijke vrije wil. De titel van zijn in 2010 gepubliceerde boek De vrije wil bestaat niet spreekt in dit geval boekdelen. Hoogleraar psychologie Ap Oosterhuis gaat in zijn boek Het slimme onbewuste verder in op de illusie van de vrije wil en dat daarop veel valt af te dingen. Oosterhuis stelt dat het onbewuste bepalend is voor het bewuste, voor ons zijn.

“Mensen nemen een beslissing of hebben een mening op basis van onbewuste redenen”, is de stelling van Oosterhuis die stelt dat het “onbewuste bestaat uit alle psychologische processen waarvan we ons niet bewust zijn, maar die ons gedrag (of ons denken, of onze emoties) wel beïnvloeden.”

Ook Bob de Graaff, Nederlands professor terrorisme aan de universiteit van Leiden onderschreef dit in zijn op 22 januari 2008 gehouden oratie “veel gedragingen komen onbewust en op emotionele gronden tot stand. En dat geldt in het bijzonder voor politiek geweld.” Het menselijk gedrag, denken en emoties is manipulatief door het onbewuste te manipuleren, in wezen niets nieuws.

Met deze tak van sport hield zich illusionist Edward L. Bernays actief bezig “our minds are molded, our tastes formed, our ideas suggested….” Oosterhuis schrijft in zijn eerder genoemde boek over de invloed van het onbewuste: “sommige psychologen hebben wel eens geopperd dat ons bewustzijn slechts een rol speelt bij 1 procent van ons gedrag. Die andere 99 procent is onbewust.”

Al of niet beïnvloeding van het onbewuste is dus van vitaal belang voor de mens, een stelling die door Sigmund Freud onderschreven zou kunnen worden aangezien hij van mening was dat alle vitale (bewuste) beslissingen voortkomen uit het onbewuste.

Uit onderzoeken, uitgevoerd door toonaangevende geheugenexperts, is vast komen te staan dat het menselijk geheugen vrij eenvoudig kan worden gemanipuleerd met volledig gedetailleerde pseudo-herinneringen als resultaat. Wat opvallend is, is dat vooral kinderen bevattelijk zijn voor geheugenmanipulatie, zij zijn ruim twee keer gevoeliger (52%) dan volwassenen (20%) en dan met name voor prominente en hoog emotionele gebeurtenissen die in feite helemaal niet bestaan. Die scoren hoog in de geheugen-manipulatietesten.

Ook Oosterhuis maakt in zijn eerder genoemde boek melding dat in tests de proefpersonen veel gevoeliger zijn voor negatieve dan voor positieve informatie. Een meerjarig onderzoek dat uitgevoerd werd door ontwikkelingspsychologe Dr. Eveline Crone toonde aan dat door onvoltooide hersenontwikkeling van de voorste hersenen (de prefrontale cortex) kinderen erg gevoelig zijn voor emotionele prikkels. Behalve allerlei denktaken regelen de prefrontale cortex onder andere ook onze emoties, de cognitieve controle en het emotieregulerende systeem.

Bij kinderen zorgt onvolgroeide hersenontwikkeling voor een onvolledig beoordelingsvermogen; zij kunnen door gerichte manipulatie tot een beslissing gedwongen worden. Volwassenen zijn eveneens vatbaar voor manipulatie als aan bepaalde factoren voldaan wordt. Angst, stress, fantasie maar vooral emotionele en geestelijke (in-)stabiliteit, dromen en verhalen van anderen spelen een rol in de vorming van (pseudo-)herinneringen. Opmerkelijk detail was dat in tests veel proefpersonen weigerden de gecreëerde herinneringen af te zweren, ‘herinneringen aan gebeurtenissen die nooit hebben plaatsgevonden’; zij bleven vasthouden aan de bij hun gevormde eigen waarheid.

Naast het creëren van pseudoherinnering bestaan er tal van andere aandoeningen, zoals bijvoorbeeld pseudologicafantastica, die het menselijk geheugen tot een uiterst onbetrouwbaar en manipuleerbaar iets reduceren. De Nederlandse rechtspsycholoog Hans Crombach toonde in een eigen onderzoek aan hoe onbetrouwbaar de menselijke waarneming is. In een test verklaarden 66% van de mensen dat zij zich situaties konden herinneren die totaal niet hadden plaatsgevonden, ze lieten zich hierin beïnvloeden door de suggestie dat de situatie zich wel voorgedaan had.

Door suggestieve manipulatie kan men het onbetrouwbare geheugen alles laten geloven. Zonder enig (materieel) bewijs zijn mensen in staat te geloven in elke waarheid en als hen “voorgehouden kan worden dat een nobel oogmerk wordt nagestreefd is men bereid om bijna alles te doen”, aldus Hans Crombach in een interview in 2005.

Crombach is o.a. bekend geworden om zijn spraakmakende publicaties, zoals het boek Hervonden Herinneringen waarin hij de vloer aanveegde met de hardnekkig terugkerende verhalen over ritueel kindermisbruik en Dubieuze Zaken, waarin hij met zijn co-auteurs een boekje opendeed over de ondeugdelijkheid van in de rechtspleging aangevoerde bewijzen.

Net als Elizabeth F. Loftus, Amerikaans professor aan de universiteit van California, psychologe en expert op het gebied van het menselijke geheugen, onderschrijven veel van haar vakgenoten dat het menselijk geheugen gecreëerd wordt en er geen sprake is van het terugdraaien van een geheugenfilm. Met name insinuerend en suggestief woordgebruik leiden tot het zogenoemde Misformation Effect. Wereldwijd onderzoek tijdens de afgelopen decennia heeft aangetoond dat het menselijk geheugen veel complexer en meervoudiger is dan voorheen werd aangenomen.Voorheen dacht men dat het menselijk geheugen een soort van enkelvoudige databank was waarop alle herinneringen naar waarheid werden opgeslagen.

Uit onderzoeken bleek dat de verschillende elementen waaruit herinneringen worden opgebouwd binnen het meervoudige geheugen op verschillende niveaus worden opgeslagen en daarna binnen deze niveaus verder gedistribueerd werden. Als het ware wordt elke herinnering in kleinere geheugendelen gedemonteerd en in de daarvoor passende geheugenmappen opgeslagen. Bij het terughalen van een herinnering worden de geheugendelen dan met behulp van bepaalde stimuli opnieuw gerangschikt en is er in feite sprake van een gereconstrueerde herinnering, in plaats van een directe en authentieke weergave.

In feite kan gesproken worden van een gecreëerd geheugen met een bijbehorende waarheid.

Door middel van Cosmetische Neurologie is het mogelijk het menselijk brein naar elk gewenst economisch, politiek, historisch of religieus bewustzijn te modelleren. Met behulp van medicatie kan een breincorrectie worden uitgevoerd waarbij de hersenen als het ware ge-reset en niet gewenste herinneringen als het ware gewist kunnen worden. Criminelen zouden hiermee op het rechte pad gebracht en nare traumatische ervaringen gewist kunnen worden en zou met behulp van een geheugenpil de menselijke intelligente verhoogd kunnen worden.

Op een directe manier wordt hiermee aan de zetel van de menselijke geest, het zijn en de persoonlijke identiteit gesleuteld! Angst, stress, fantasie maar vooral emotionele en geestelijke (in-)stabiliteit, dromen en verhalen van anderen beïnvloeden de reconstructie van geheugendelen waardoor herinneringen niet per definitie als historisch betrouwbare c.q. authentieke weergave van een gebeurtenis uit het verleden kunnen worden beschouwd.

Trauma’s, angst, stress, etc. kunnen leiden tot amnesie (geheugenverlies) en pseudoherinneringen, ingebeelde herinneringen die wel als betrouwbaar en authentiek én met dezelfde intensiteit beleeft worden maar die daarvan in belangrijke mate afwijkend zijn. In het dagelijkse leven is er constant sprake van misleidende en suggestieve beïnvloeding, het creëren van herinneringen en gerichte geheugenmanipulatie. De Nederlandse Gezondheidsraad constateerde dat het mogelijk is “herinneringen op te halen aan gebeurtenissen die niét hebben plaatsgevonden.”

Deze geheugenmanipulaties zorgen voor pseudoherinneringen, een vervalst bewustzijn dat op haar beurt zorgen voor een anders beleefde waarheid. Een waarheid die onterecht kan worden gepresenteerd en verdedigd als enig en absoluut, een absolute Cognitief Dissonante waarheid.

Cognitief dissonant is een aanduiding die mede door psychologen gebruikt wordt om iemand te beschrijven die verward en soms gekwetst is door een geestestoestand die zich voordoet wanneer hij of zij geconfronteerd wordt met nieuwe informatie. Informatie die in conflict is met een geloof, opvatting of begrip van iets wat tot op dat moment aangehangen werd. Het is een niet-evenwicht tussen rationeel menselijk denken en normale menselijke gedragingen en opinies.

Cognitief dissonant wil eigenlijk zeggen dat waan en werkelijkheid die niet met elkaar in overeenstemming zijn, met elkaar versmelten. Het Van Dale woordenboek geeft cognitieve dissonantie weer als een toestand van innerlijke spanning ten gevolge van het als tegenstrijdig ervaren van twee bewustzijnsinhouden. Ervaart de mens cognitieve dissonantie wanneer hij geconfronteerd wordt met een andere kijk op een leerstelling waar hij/zij jaren rotsvast in geloofd heeft? Het is niet gemakkelijk te verwerpen wat men jaren onderwezen werd en waar men jaren in heeft geloofd en dit te vervangen door nieuwe feiten (zelfs als die gestaafd worden door deugdelijk en overtuigend bewijsmateriaal). Iets vervangen of veranderen is sowieso niet gemakkelijk.

Dat met gericht gestuurde en gecontroleerde processen de mens in zijn denken, doen en zijn gemanipuleerd word is voor de overgrote meerderheid van de mensen een onbekend en erg moeilijk te accepteren gegeven. Het laten geloven in dé enige gewenste waarheid was het werkterrein van hersenknutselaar Edward Louis Bernays zoals dit door hem beschreven werd in ‘Crystallizing Public Opinion’ (1923), ‘Propaganda’ (1928) en ‘The Engineering of Consent’ (1947).

Zoeken naar herinneringen

De menselijke hersens zijn uitermate complex, zó complex dat de wetenschappers het over één ding eens zijn, namelijk dat zij van de werking ervan nog maar een fractie hebben begrepen. Op zoek naar de processen die het creëren van herinneringen lijken te kunnen sturen en daardoor geheugenmanipulatie mogelijk maken stuitte ik op het volgende. Mag ik u uitnodigen deze kleine speurtocht met mij te ondernemen?

Onze hersens laten (uit zelf-bescherming/(on-)geloof) bepaalde gegevens weg, onderdrukken of benadrukken het ene gegeven meer dan het andere en laten ons nietbestaande dingen zien. De mens reageert in eerste instantie emotioneel (inpulsreactie), daarna volgt een rationele benadering.

Wat heel duidelijk gebleken is, is dat de emotionele boodschap het langste blijft hangen en dat de tegenactie in beginsel op een emotionele basis berust. In de (oorlogs-)propaganda wordt deze kennis tot in het uiterste misbruikt. Angst roept een snelle emotionele impulsreactie op, een eerste en oppervlakkige reactie die niet perse juist hoeft te zijn. Hier is de mens in zijn objectieve beoordelingsvermogen erg kwetsbaar. Op rationele gronden kunnen naderhand de genomen acties die op emotionele basis zijn genomen worden bijgesteld, maar het kwaad is dan al geschied.

Angst en emotie liggen aan de basis van het bewustzijn. Door emoties worden de neuronen in onze hersenen geactiveerd, die op hun beurt een bewustzijn creëren. Een emotionele reactie laat op zijn beurt een reactie achter in het kortetermijngeheugen, dat door herhaling onderdeel gaat uitmaken van het langetermijngeheugen en zo een herinnering gaat vormen. Door het creëren van angsten en negatieve emoties kunnen herinneringen gevormd worden en het menselijk bewustzijn beïnvloed worden. Deze emotionele beïnvloeding zorgt voor beeld(mis)vorming, vervorming van werkelijkheid en daardoor psychische beschadiging. Hersenknutselaars als Bernays bepalen op die misselijk makende wijze bijvoorbeeld wat de mens ‘leuk’ vindt, iets dat u vandaag de dag terug vindt in de maatschappij. Geweld, moord, doodslag, verkrachtingen etc., wat tegen de menselijke natuur is, wordt als amusement en entertainment gepresenteerd en verkocht in de vorm van films, games, etc.

In de hedendaagse propaganda die ons in de vorm van reclame 24 uur per dag overspoelt hebben we een inzichtelijk voorbeeld van de gebruikte manipulatiemiddelen. Om zo succesvol mogelijk te zijn moet de gewenste boodschap aan een paar voorwaarden voldoen. De lengte, de duur en de grootte van de boodschap zorgen voor de ontvangsttijd in de hersenen. De herhalingsfrequentie is een ander element, samen met de toepassing van kleuren, de positiebepaling (bij advertenties), de opmaak, de samenstelling en de omgeving.

Ook het toegepaste medium is bepalend, zoals radio, krant, tv, internet en of het gaat om bewegende of stilstaande beelden, al dan niet met of zonder geluid en het karakter daarvan. Bewegende beelden en afbeeldingen blijken sneller beeldvormend te zijn omdat ze de omweg van het van-woord-naar-beeld proces overslaan.

In samenwerking met elkaar versterkende mediamiddelen (radio, kranten, internet, etc.) wordt er een verdubbeld effect bereikt, ook wel (media)synergie genoemd. Het hoogste rendement van de reclamebeïnvloeding wordt voor bewegend beeld behaald als dit ca. 2 minuten duurt en bij presentaties die maximaal ca. 4 minuten duren.

Belangrijk daarbij is om te weten dat de mens denkt via het koppelprincipe, het associatief denken. (Zo wordt bijvoorbeeld geweld gekoppeld aan stress, liefde aan sex, etc.). Het herkennen van vorm, kleur, geur, smaak, verpakking, enz. en de daaraan gekoppelde herinnering. Plaatjes worden woorden, beeldkracht is sterker dan woordkracht, denk daarbij aan het spreekwoord dat één afbeelding sterker is dan 1.000 woorden waardoor ver-beelding veel krachtiger is dan ver-woording.

Als het mogelijk is een herinnering vast te koppelen aan iets bekends, een bepaald persoon, o.i.d. wordt daarmee het hoogst mogelijke resultaat gehaald. Zonder constante beïnvloeding van buitenaf, dus zonder actieve mind-control door alle soorten media als kranten, televisie, radio, computers, films, etc. zal de controle over het bewust-zijn verzwakken. In die nieuwe en neutrale staat van bewustzijn zullen nieuwe en andere conclusies getrokken worden en herinneringen gevormd worden en zal de mens de wereld waarin hij leeft anders beleven. Wat waar of on-waar is, is in grote mate afhankelijk van gecreëerde herinneringen.

“We zijn niet bepaald geïnteresseerd in wat ”waar” is. Alleen wat bruikbaar is telt” schreven Richard Bandler en John Grindler in de jaren ’70 van de vorige eeuw toen ze hun boek Frogs into Princes schreven. Het handelde hier om een nieuwe vorm van psychotherapie, het Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) waarmee de mens als het ware opnieuw geprogrammeerd kon worden.

Over de ongekende mogelijkheden van het programmeren van mensen schreef onderwijskundig psycholoog Carl R. Rogers in 1979 het volgende: “We kunnen ervoor kiezen om onze groeiende kennis te gebruiken om mensen tot slaaf te maken op manieren die je eerder niet had kunnen dromen. Ze hun persoonlijkheid afnemen, ze onder controle houden met middelen, die zo zorgvuldig zijn uitgekozen, dat ze zich misschien wel nooit bewust zullen worden van het verlies van hun persoonlijkheid…”

Het door Bandler en Grindler gebrachte NLP was overigens niets nieuws onder de zon. Psychiater William Sargant, verbonden aan het Tavistock Instituut, deed in zijn in 1957 verschenen publicatie Battle For The Mind een boekje open over manipulatie. “Various types of belief can be implanted in many people after brain function has been deliberately disturbed by accidentally or deliberately induced fear, anger or excitement. Of the results caused by such disturbances, the most common one is temporarily impaired judgement and heightened suggestibility. Its various group manifestations are sometimes classed under the heading of herd instinct, and appear most spectacularly in war time, during severe epidemics, and in all similar periods of common, which increase anxiety and so individual or mass suggestibility.”

Geconcludeerd mag worden dat herinneringen onbetrouwbare geheugenreconstructies zijn die door allerlei invloeden van buitenaf mis-/gevormd worden. Herinneringen die verankerd lijken te zijn in ons onderbewustzijn bepalen wat de mens hoort, voelt en ziet, het kleurt de wereld waarin de mens leeft. Waarheid en Leugen zijn gecreëerde begrippen, Alles is emotie!

Het is aan de kritische onderzoeker om te blijven zoeken naar kernen van waarheid en de opdracht aan de media, aldus hoogleraar internationale communicatie Prof. Dr. Cees J. Hamelink, om niet klakkeloos alles gedachteloos over te pennen maar onderzoek te verrichten en zich niet schuldig te maken aan het verspreiden van onwaarheden. In zijn boek Regeert de Leugen? verwijt hij de media een kritiekloze rol in de berichtgeving, of zo hij het noemde mediaplichtigheid.

Deze tekst is auteursrechtelijk beschermd en maakt deel uit van het manuscript Oorlog is Misleiding en Bedrog en mag – mits zonder commerciële toepassing en bijbedoeling – zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt – 19-11-2011 / F. Morel – een van de pseudoniemen van B. van Vondel

De Graaij- & Snaaiprinz

Terwijl de kiddo’s van groep 8 het lokaal uit, en de gang in gingen om lekkere leeftocht uit de tassen te toveren, toverde mevrouw de leerkracht het jeugdjournaal op het digischerm.

Ze waren enthousiast over het eerste stuk en leergierig met geopende oren en ogen vol aandacht. Ze leerden die ochtend echt wat nieuws, leerden het verschil tussen ZELF denken en NA denken en vooral dat NIETS zomaar en automatisch voor absolute waarheid aangenomen mag worden. ALLES controleren is de boodschap die als een rode lijn door alles heenloopt en van voor tot achter in de les verpakt zit.

Misleiding en bedrog is in alles dagelijkse kost en zonder dat je er erg in hebt lieg je mee in koor en geloof je het zelf ook nog. Dat je door de trap omhoog te beklimmen niet op de verdieping raakte was voor elk bijvoorbeeld een ey-opener. Ook al zegt elk dat, het klopt voor geen meter en het is niet anders dan na-(sch)-apen, na-praten, na-denken en na-doen wat VOOR-gedaan wordt.

Met een hele trits aan soortgelijke voorbeelden kon de groep het hoofd aanzetten waarna de oorlog in de klas gestart kon worden met gebruikmaking van het meegebrachte authentieke moordtuig en vooral voorbeelden van propaganda en hoe dit te herkennen.

Met fruithap, pindakaas en bruine snee werd de ochtend door het jeugdjournaal kort onderbroken. Het onderwerp was het voornemen om het circuit van Zandvoort weer operationeel te maken, een van de polderlandse scheur & reez-prinzen had daar wel oren naar.

Het waren de kiddo’s zelf die tot eigen verrassing en die van mevrouw leerkracht tot de conclusie kwamen dat de wijze en manier van presenteren suggestief en manipulatief was en erop gericht was te verleiden tot het geven van een gewenst (positief) antwoord op de vraag of zij ‘ook’ voor het weer in bedrijf stellen van het racecircuit waren.

Een paar jaartjes verder scheurden de bolides – niet gehinderd door het verklaarde Toyotavirus-, schimmel-, of bacterieplaag – gierend als gepland hun rondjes over het vlakke asfalt naast de Noordzee. De voor absoluut-en-enig-waar zijnde & gepreekte Hel- en verdoemenis scenario’s werden tijdelijk even kalt gestellt want het andere jaren tevoren al geplande scenario moest afgedraaid.

Veel van de tieners van toen zullen zich die specifieke ochtend ongetwijfeld nog herinneren en hoe het propagandajournaal hen ertoe aanzette vragen te stellen bij het hoe, wat en waarom en de achterliggende agenda van de Graaij- & Snaaiprinz

Mediaplicht & manipulatie

Amerika dat niet werkeloos terzijde blijft staan in de zelf veroorzaakte crises & oorlogen, oorlog volgens een beproefd recept, een eeuwenoud verhaal van oude wijn in nieuwe zakken. De Eerste Grote Amerikaanse territoriale Oorlog: CUBA

Woud, Weg, Landschap, Natuur, Cuba, Trinidad

In 1868 start de Tienjarige opstand in Cuba tegen de Spaanse overheersing, een opstand die in 1878 voorlopig in bloed gesmoord wordt. In 1890 publiceert Alfred T. Mahan onder de noemer van een studie The Influence of Sea Power upon history, 1600-1783 en stelt daarin voor dat Amerika zijn machtsvleugels zou moeten uitslaan. Hij pleitte ervoor dat de Verenigde Staten de Caribische eilanden, Hawaï en de Filippijnen zou moeten annexeren en deze als vooruitgeschoven bases te gebruiken om de Amerikaanse handelsbelangen te beschermen.

Ter ondersteuning van dit expansionistische plan wordt in januari 1892 de Cubaanse Revolutionaire Partij (El Partido Revolucionario Cubano) opgericht die bijeenkomsten organiseert in de steden New York, Philadelphia en verder verspreidt in de Verenigde Staten. In hetzelfde jaar wordt ook de La Liga Filipina beweging opgericht, een organisatie die langs vreedzame weg wil de Filippijnen de democratie – Change – moet gaan brengen.

Drie jaar later – in 1895 – wordt de Cubaanse onafhankelijkheidsbeweging opgericht (Ejército Libertador de Cuba) en begint de Cubaanse Revolutionaire Partij in Amerika op te roepen tot revolutie. Amerika laat bij monde van president Cleveland in eerste instantie weten zich neutraal op te stellen in de Cubaanse Opstand.

In begin 1896 worden de zetten van het Amerikaanse buitenlandse politieke schaakspel al wat duidelijker. De Senaat meent – op initiatief van John T. Morgan en Donald Cameron – dat Amerika niet werkeloos terzijde kan blijven staan in de – handig veroorzaakte – Cubaanse Crisis en roepen president Cleveland op om de ontwikkelingen nauwlettend te volgen. Ook in de Filippijnen worden de onlusten heviger en ontbrandt ook daar de revolutie.

President Cleveland laat – conform regels van het spel – weten dat Amerika niet aan de zijlijn kan blijven staan als Spanje de Cubaanse Crisis niet weet op te lossen. Spanje zoekt tevergeefs steun in Europa voor de lastige politieke situatie. Engeland de belangrijkste West-Europese speler geeft niet thuis.

Heel toevallig en comfortabel presenteert in hetzelfde jaar – 1896 – William Warren Kimball – een Amerikaans marine-inlichtingenofficier zijn militair operatieplan voor een mogelijke oorlog tegen Spanje. Het plan voorziet in maritieme acties tegen Havana en aanvallen op Manilla om zo Cuba te bevrijden van het Spaanse Juk.

De executie in het begin van 1897 van de Cubaanse rebel Adolfo Rodrígez door een Spaans executiepeloton wordt door de New York Times en de New York World van resp. William Randolph Hearst en John Pullitzer op zeer tendentieuze wijze aan het lezerspubliek gepresenteerd. Hierdoor stijgt de anti-Spaanse stemming in Amerika tot ongekende hoogten.

In voorbereiding van de geplande oorlog stuurde de Amerikaanse mediagangster Hearst de journalist-illustrator Frederic Remington alvast vooruit om de gevechten voor zijn kranten te verslaan. Het bloedvergieten liet echter op zich wachten, waarop Remington liet weten terug te willen keren maar Hearst hem opdroeg te blijven en te zorgen voor gefingeerde berichtgeving.

“Please remain. You furnish the pictures while I’ll furnish the war”, het was en is op deze wijze dat de (wereld) burger geïnformeerd & geïnstrueerd en geconditioneerd wordt. Een blauwdruk die telkens opgeld doet, niet alleen toentertijd in Cuba, maar ook in Zuid-Amerika, Oost-Europa, het Midden-Oosten, Libië, Irak, Iran, Afghanistan..

De Amerikaanse publieke opinie neigt door de geregisseerde berichtgeving steeds meer naar militair ingrijpen in de Cubaanse Crisis. De burgers worden massaal misleid door Fake-& Nep-nieuws, uitgebraakt door schrijvers in dienst van de machtige media, die – toen als nu – van zichzelf menen onafhankelijk en kritisch te zijn maar doorgeefluiken zijn en in wezen niets anders doen dan Voor-schrijven wat Na-dacht, gesproken en gedaan moet worden.

Spanje stelt alles in het werk om de onrust in zijn overzeese eilandenrijk tot bedaren te brengen. Het voert bestuurlijke veranderingen door, opent de onderhandelingen met de opstandelingen en probeert met het bieden van geld en amnestie Amerikaans ingrijpen te voorkomen.

In 1898 volgen de ontwikkelingen elkaar in een sneltreinvaart op en zou dat het jaar van de bloedige beslissing en omwenteling worden. Onder massieve Amerikaanse druk verleend Spanje in januari 1898 aan Cuba beperkte autonomie.

Uit protest tegen de Amerikaanse machtschantage stapt de Spaanse ambassadeur in Amerika Enrique Dupuy de Lôme op. De New York Journal van John Pullizer zorgt ervoor dat de Amerikaanse publieke opinie zich verscherpt door in begin februari 1898 een brief te publiceren van Enrique Dupuy de Lóme’s waarin hij het beleid van de Amerikaanse president McKinley bekritiseert.

Op 15 februari 1898 explodeert de USS-Maine in de Cubaanse haven Havana en een groot deel van de bemanning komt daarbij om het leven. De ramp zal dé aanleiding zijn voor een nog fellere anti-Spaanse mediacampagne door de Pullitzer en Hearst haatpers en staat Amerikaans militair ingrijpen voor de deur.

Nauwelijks 3 weken na de ramp – op 19 maart 1898 – stelt het Amerikaanse Congres maar liefst 5 miljoen dollar beschikbaar om het militaire apparaat op sterkte te brengen en is het senator Redfield Proctor die oproept om Spanje de oorlog te verklaren. Diezelfde dag nog verlaat het oorlogsschip USS Oregon de haven van San Francisco en verklaart een onderzoekscommissie dat de ondergang van de Maine veroorzaakt moet zijn geweest door een (Spaanse) mijn.

De Verenigde Staten overhandigen eind maart 1898 aan Spanje een ultimatum en draagt haar op om zich uit Cuba terug te trekken. Spanje weigert waarop de New York Yournal op 4 april 1898 een mediaoffensief start om Amerikaanse publieke opinie zover te brengen dat ze ervoor zal zorgen dat het Amerikaanse leger de oorlog tegen de Spaanse bezetter zal starten. Meer dan een miljoen kranten roepen op tot oorlog!

Cuba stelt op 9 april 1898 een adempauze voor, een voorstel dat de Amerikaanse president William McKinley beantwoordt door op 11 april 1898 aan het Amerikaanse Congres toestemming te vragen om ten strijde te mogen trekken om aan de Cubaanse Crisis een einde te maken. De oorlog staat nu eenmaal op het programma.

Op 19 april 1898 stemt het Amerikaanse Congres met 311 tegen 6 stemmen en het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden met 42 tegen 35 stemmen in mét een oorlog tegen Spanje, echter wél met de beperking enkel een einde te maken aan de Cubaanse onlusten en Cuba weer te verlaten zo snel als de gevechten voorbij zijn: to leave the island as soon as the war is over. (Senator Henry Moore Teller Resolution)

Twee dagen later – op 21 april 1898 – geeft president William McKinley opdracht Cuba door een marineblokkade te isoleren en verlaat de Amerikaanse vloot op 22 april 1898 de marinehaven van Key West in Florida. Overal in de Verenigde Staten worden vrijwilligers opgeroepen om hun leven in te zetten om de Spaanse onderdrukker uit Cuba te verdrijven. Aan een leger van 125.000 jonge, krachtige en moedige mannen denkt men in eerste instantie voldoende te hebben.

Op 25 april 1898 is het dan eindelijk officieel oorlog en starten op 1 mei 1898 de gevechten. De kruisers U.S.S. Olympia, Raleigh, Boston, en Baltimore, de kanonneerboten Concord en Petrel, de ondersteunende kotter McCulloch, de hulpkruiser U.S.S. Charleston en de monitors U.S.S. Monadnock en Monterey laten zien wat de vernietigende kracht is van hun geschut. In een amper 6-uur durende zeeslag wordt de Spaanse vloot finaal vernietigd. De Spaanse kruisers María Cristina en Castilla, de kanonneerboten Don Antonio de Ulloa, Don Juan de Austria, Isla de Luzón, Isla de Cuba, Velasco en Argos wordentot zinken gebracht.

Mensenvernietiging kost geld, veel geld, en het Amerikaanse Congres stelt op 2 mei 1898 een oorlogs-noodcrediet beschikbaar van $34,625,725. Het zijn de oorlogsbankiers die bij deze EN ALLE in de toekomst tot op de dag vervolgende mens- en materiaalvernietiging wél-varen.

De oorlogsbaronnen laten zich niet eerder stoppen dan nadat Spanje op 10 december 1898 definitief bakzijl haalt in de Vrede van Parijs en afstand doet van haar bezittingen in ruil voor een afkoopsom van $20,000,000. Cuba, Puerto Rico, het eiland Guam en de Filippijnen zijn overgegaan in Amerikaanse handen, alles volgens scenario zoals William Warren Kimball in zijn 2 jaar daarvoor gepresenteerde krijgsplan had uitgewerkt.

’t Kwarkbakje

.. staat leeggeschept naast me. Gisteren halfvol gelaten, vandaag de rest gemixt met een shot melk en wat kaneel en fluks eruit gehapt. Was weer een verdiend hapje na een ochtend in de achtertuin aan het werk en met de klewang hakkend het gangpad weer bloot gelegd.

De Knienen kunnen weer gevoerd zonder onderweg regimenten slakken onder de klompen te verpletteren of besprongen te worden door kuddes spinnen. Lekker ontspannend werkje en dat in een heerlijk augustuszonnetje met als resultaat een groene bak vol met knip- en snijafval.

Werktuigelijk aan de slag maar niet gedachteloos, het brein spoelt, schift en verwerkt in de achtergrond onverstoord duizend-en-een zaken, flexibel en snel. De tijd van NU en hoe en op welke wijze zich de menselijke (denk-)patronen ont-wikkelen die tevoren ingebracht en nu geheel volgens ingevoerde data (on)bewust uitgevouwen worden.

Ik sta er echt versteld van hoe zich in nauwelijks 1,5 jaar samenlevingen zich helemaal laten (her)vormen en (her)inrichten. Helemaal verbluffend is het om de methode’s die hiervoor ingezet worden te herkennen, zo simpel maar o zo doeltreffend, ik benoem ze al meer dan 16 jaar en maakt het deel uit van wat ik vertel in de gastlessen.

Spannend en interessant ook om te zien en te ervaren hoe datgene waarin ik me al meer dan 45 jaar in verdiept heb nu uitgerold wordt, het gebeurt hier-en-nu. Ik observeer, ervaar en noteer en leg vast voor later, zodat anderen, mogelijk vele jaren later hiervan kennis kunnen nemen, zich mogelijk afvragend van “hoe is dat in gods/allah’s/brama’s/vishnu’s naam mogelijk geweest”.

De laatste hap Aldikwark is weggewerkt, ik ga weer aan de slag, de zon in, de Knienen een tomaatje brengen, ‘k veeg m’n lippen af en wat ik op de tafel achterlaat is ’t Kwarkbakje.

Frits Heijne, het geheugen van Enschede

Toen ik in 2020 op het markt-terras van Copacabana en uitkijkend op de kerk een pilsje nuttigde viel mijn oog op de zonnewijzer die aan de kerkmuur aangebracht was. Wat me opviel was dat de tijdsaanduiding niet overeenkwam met die op mijn smartfoon. Intrigerend, men kan daar alles bij invullen en fantaseren, het was in elk geval toen een leuke tijdspassering.

Zittend en genietend op terras achter een ijskoud gersnatglas legde ik met gepaste tussenpozen van een kwartier telkens de stand van de zon vast op mn apple. Frits Heijne – de oudste stadsgids van Enschede (nu 86 jaar!) en een wandelende encyclopedie – heb ik toen geraadpleegd. Hij was graag bereid zijn kennis te delen en stelde me een pagina uit zijn map ter beschikking met info over de zonnewijzer. Terwijl hij met een paar gasten enthousiast een rondje om de kerk wandelde, noteerde ik de inhoud van de pagina en deel ik bij deze zijn kennis met u:

“De Zonnewijzer werd in 1836 aangebracht. De ontwerper was de Enschedese amateur-sterrenkundige Coenraad ter Kuile (1781-1852). Hij voegde aan de reeds lang bekende zonnewijzers een zogenaamde E-lus toe (E = Equation of time, tijdvereffening). Hiermee heeft Enschede de oudste E-lus aan een openbaar gebouw.

Een zonnewijzer geeft de plaatselijke, hier de Enschedese, tijd aan. Als de zon in Enschede op het hoogste punt staat, dus in het zuiden, is het daar 12 uur. De aarde beschrijft een baan om de zon. Een deel van het jaar neemt de snelheid van die omloop toe, dan wordt het hoogste punt elke dag iets vroeger bereikt en geeft de zonnewijzer dus “te vroeg” aan dat het 12 uur is. In het andere deel van het jaar neemt de omloopsnelheid af en wordt het hoogste punt steeds iets later bereikt.

Om toch een regelmatige tijdsaanduiding van een vast moment van 12 uur te verkrijgen dient die E-lus. Als namelijk het puntje van de schaduw in de juiste maand op de E-lus komt, dan is het 12 uur. Daarmee wordt de invloed van die wisselende omloopsnelheid gecorrigeerd. Want het verschil tussen 12 uur op de zonnewijzer en 12 uur op de E-lus is gelijk aan de afwijking die door de veranderende omloopsnelheid wordt veroorzaakt.

De Enschedese zonnewijzer geeft die plaatselijke tijd heel precies aan. Maar onze officiële tijd is de Midden Europese Tijd en die loopt ruim 32 minuten voor op de Enschedese tijd. Een klok geeft 12.32 aan als de zonnewijzer op 12 uur staat en ’s zomers staat de klok dan zelfs op 13.32 uur.” – (tekst F. Heijne)

Naaislaven..

Mij vooruitlopend stapt ze de Primark binnen, rollen we samen de trap op naar een hoger gelegen vloer en houden we niet veel later stil bij een pronte partij gestapelde shirts.

Kijken en kopen is passen en wegwezen en binnen no time staan we weer op het H.J. Van Heekplein, midden in het stadje dat ooit eens het hart was van de Nederlandse textielindustrie.

Bij ‘Meisje’ aan de koffie bekijk ik het inkoop-schaderapport van amper 15 euries en ik vraag me af hoe dat in hemelsnaam toch allemaal kan. Als ik even later in een van de kledingstukken zie waar de productie plaats vind heb ik direct een nare smaak in de mond. Het is geen eigen maaksel, geen Europese werknemer heeft hier zijn broodwinning aan, deze en andere kledingstukken worden door naaislaven onder erbarmelijke omstandigheden geproduceerd in onder meer Bangladesh, Myanmar, Cambodja, India, Pakistan en Indonesië.

Fabrikanten als Primark – zo leer ik later – laten op basis van oneerlijke contracten, tegen oneerlijke prijzen en onleefbare lonen miljoenen naaislaven de kleding maken waar wij in rondhobbelen. Vuile en vuige contracten waar de honden geen brood van lusten met onfrisse ontbindende bepalingen en stinkende betalingsafspraken zoals pas betalen bij de inscheping van de levering en niet bij het plaatsen van de bestelling.

Alleen al in In Bangladesh zijn orders met een totale waarde van 3 miljard euro ingetrokken, waarvan door C&A 166 miljoen dollar aan opgeschorte afnames.

“De Brenninkmeijers kunnen het zich gemakkelijk veroorloven om de contracten van C&A met hun leveranciers na te komen, waardoor de honderdduizenden werknemers die zij in dienst hebben veel leed wordt bespaard. Als de coronacrisis een ethische test is, dan faalt C&A grandioos”.

Met een vermogen van meer dan 20 miljard euro behoort de Nederlandse familie Brenninkmeijer, die C&A in handen heeft, tot de rijkste van Europa. Over ‘eerlijke kleding’ gesproken . Ook Zeeman, Hema, Wibra, Miss Etam en H&M annuleerden hun orders voor bijna 178 miljoen dollar – Made in Bangladesh.

Miljoenen zware orders die Corona-gecanceld zijn, waardoor geen geld, geen inkomen voor hen die tot op het bot uitgebuit worden, wat een on-eer-lijke (be)handel(ing). Ik ben (en probeer nog) zuinig(er) op die paar shirts te zijn. Niet(s) kopen betekent voor de koelies geen inkomen, wel kopen is de ellende in stand houden voor de miljoenen overzeese naaislaven.

Puber van 12

Ze was een meisje van amper 12 jaar toen ze – uit eigen vrije wil en tegen de wens van haar ouders – in 1934 toetrad tot de Jungmädelbund (JM), de vrouwelijke tak van de Hitlerjugend.

Vader Robert, fervent Nazi-criticus en voormalig burgemeester moest met lede ogen toezien hoe zijn dochter, evenals zijn andere kinderen zich actief inzetten in de nazi-jongeren organisaties. Puberaal en tegendraads, maar.. ze was al een twaalfjarige, ze wist het zoveel beter. Ze meende de wereld en haar ordening beter te begrijpen dan haar ouders, de Nieuwe Orde lonkte en verleidde deze puber van 12.

De puber van 12 schoof als tiener van 14 enthousiast door naar de Bund Deutscher Mädel (BDM). Door haar enthousiasme en persoonlijke inzet steeg ze met ster binnen de BDM. Ze organiseerde moed- en uithoudingsvermogentests om het uiterste van zichzelf en de anderen te eisen en als Schar Führerin leidde ze een Mädelschar, een groep van drie Mädelschaften die bestond uit 45 meisjes.

Voor de tiener van 14 die het zoveel beter wist dan haar ouders kwam de ontnuchtering in 1937, toen haar broers door de Nieuwe Orde gearresteerd werden. De puber van 12 werd een ontgoochelde nazi-tiener van 16 die zich tegen de Orde keerde waarin ze eerst zo heilig geloofde, probeerde zich te verzetten tegen de macht die ze daarvoor had verdedigd. Ze verspreidde vluchtschriften en werd daarbij betrapt, opgepakt en veroordeeld.

Op 22 februari 1943 veroordeelde Rechter Roland Freisler van het Volksgerechtshof haar wegens hoogverraad tot de dood. Rond 17.00 uur die middag werd ze met de guillotine onthoofd, de witte roos geknakt.

Op 22 jarige leeftijd stierf Sophia Magdalena (Sophie) Scholl door de hand van de Nieuwe Orde die ze eens, jong en onwetend had geloofd, maar hoe kon zij dat weten, ze was nog een kind, een onvolwassen en onwetend mens, ze maakte een keuze als Puber van 12.

Wereld (in) Orde (ning)

Patroon, Ergernis, Effect, Hallucinatie, Bedrog

Ook al denken we van wel maar in wezen doen we -wat we doen- niet zelf uit eigen wil en wens, dat is enkel een gedachte. We kopiëren, denken, doen en handelen in feite langs in-ge-richt(e)-lijnen, apen-na en marcheren binnen het ingekaderde labyrint en kunnen daarbinnen als we willen geordend afwijken, kritisch binnen kaders anders zijn.

Wie staat er ooit een seconde bij stil dat letterlijk alles in ons leven onderdeel uitmaakt van een onvoorstelbaar uitgestrekt, ingewikkeld en vertakt netwerk en we in gezamenlijkheid in alles en overal afhankelijk zijn van elkaar. Met een vingerbeweging kan bijvoorbeeld het licht ontstoken worden door met de vinger op een knop te drukken.

Die knop alleen is al het resultaat van gezamenlijke (denk)inspanning en inzet, de ontwikkeling van het materiaal, het productieproces ervan, de aansluiting op bijbehorende hardware, de koperen bekabeling, de daaromheen aangebrachte isolatie.. alles met elkaar een verre van compleet totaal overzicht van noodzakelijke en in elkaar grijpende verbindingen die geleid hebben om te komen tot. Alles volgens Orde-ning, constante waarden verkregen en behouden volgens overeen-gekomen af-spraak, middels regel-geving, ten voordele en in dienst van.

Het is slechts een absoluut onvolledig en incompleet microscopisch voorbeeld om aan te zetten tot besef dat niets uit niets ontstaat, dat de natuur haar eigen wetten en waarde heeft en kent maar waar een klein en op economische al-macht belust deel der mensheid een eigen ordening en regelgeving heeft ontwikkelt en deze oplegt aan de overige mensheid waarbij de leugen, de list en bedrog de belangrijkste gereedschappen zijn. Oorlogen, Hongersnoden, Economisch verval, tot aan door micro-organismen vermeende virusdood & bacterie (be)dreiging toe.

Na-denken in aangelegde denk-patronen, waardoor volgens normering voorspelbaar politiek en sociaal wenselijk gedrag, denken en doen. De leugen regeert, schurken in fluwelen pakken, raddraaiers met zoetgevooisde woorden, mis-daden plegende mis-leiders, ver-leiders, zij zijn de hand-langers van de ongeziene hand achter de schermen die de on-rust, ver-vormen en kneden, sluw met leugen list en bedrog uw en onze Wereld herscheppen in de door hen gewenste Chaotische Orde-ning.

Nog maar amper op de helft

Het is woensdag 18 juli 2001, half twee in de nacht. Onrust spookt in m’n hoofd en stap vanuit m’n bed achter de computer en tik de eerste regels van dit stuk. Nauwelijks zes uur terug stierf mijn broer en honderdduizend beelden lichten blijvend op in mijn gedachten.

Mijn broer zie ik zwaar ademend op het bed in de woonkamer liggen met naast zich zijn partner die hem liefkozend over zijn bol aait en het klamme zweet van zijn voorhoofd wist. Wat een liefdevolle vrouw en wat een tederheid en tegelijkertijd ook kracht straalt er van haar uit. Dag en nacht, onvermoeibaar en met grote inzet heeft ze haar vent verzorgd en dat op een manier en wijze die overduidelijk haar grote liefde voor hem verraad en die de meeste respect verdiend.

Ik zie zijn oudste zoon en grote trots, wat heeft deze jongen toch ontzettend veel voor zijn vader kunnen en mogen betekenen, en dat niet alleen de afgelopen zes weken. In deze weken zijn de rollen van vader en zoon volledig omgedraaid. In de allerzwaarste periode van zijn leven was zijn zoon, zijn rots in de branding. Mijn broer, dusdanig verzwakt en verteerd door zijn ziekte, liet zich dankbaar en in volledig vertrouwen leiden en ondersteunen door de sterke armen van zijn zoon. Met veel liefde en onnoemelijke inzet heeft zijn zoon, samen met zijn vriendin, letterlijk dag en nacht voor hem klaar gestaan.

Ik zie zijn dochter – zijn grote knappe studiebol – die net als zoonlief en vriendin al die weken geen stap van zijn zijde week en hem verzorgde en ondersteunde waar maar mogelijk was. Niets was haar teveel en liefdevol heeft zij tot aan het einde haar vader met de hoogst mogelijke warmte omringd en verzorgd die een mens maar gegeven kan worden.

Ik zie de warmte en de liefde waarmee broerlief omringd werd, niet alleen door zijn partner, zoon en vriendin of dochterlief, maar door zovelen. Door “zien moatje” en zijn vrouw, door zijn schoonouders, zijn schoonzusje, zijn buren zijn vrienden, door hen die op elk moment van de dag (of nacht) klaarstonden! Ongelooflijk om te zien en te merken op hoeveel steun broerlief kon rekenen! Als broer ben ik daar ontzettend door geraakt en dank elk uit het diepst van mijn hart die mijn liefste broertje tot aan zijn dood toe zo geweldig heeft bijgestaan!

Samen met al deze onmisbare hulptroepen hebben wij als broers en zusters getracht een beschermend pantser om hem heen te vormen. Samen en uit alle macht die in ons was hebben we geprobeerd hem te beschermen, te helpen en te ondersteunen op onze manier en met alle middelen gevochten voor zijn genezing. Maar helaas, het mocht niet baten, ondanks alles heeft hij de strijd verloren, hier kon de liefde de dood nooit overwinnen. Het was een ongelijke en oneerlijke strijd en veel te vroeg voor hem, zijn gezin, zijn vrienden en familie.

Alléén de kinderen naar bed brengen, van school halen, nooit meer samen kunnen overleggen, nooit meer eens lekker tegen hem aan en veilig onder zijn arm liggen. Niet meer bij pappa op schoot, niet meer samen zwemmen, geen verhaaltje meer voor het slapen gaan. Zonder hem stappen, lol trappen, op visite gaan, ’n pilsje drinken, slap ouwhoeren, zijn stoel is leeg op elk feest, zelfs de Nacht is niet meer zoals hij is geweest, zijn nacht.

Maar in gedachten is en blijft hij voor altijd bij ons! Broertjelief, wie was hij eigenlijk? Wat was hij voor iemand?

Hij was de zevende in rij van totaal negen, geboren in Leek op 3 december 1950. Een belhamel, een schavuit, een levenslustige peuter die normale gezonde kwajongensstreken uithaalde. Hij was groter dan zijn meeste leeftijdsgenootjes, stak in alles met kop en schouder bovenuit en zag er daardoor ook ouder uit en tja, daardoor natuurlijk ook veel vaker de pineut!

Een knul met creativiteit en inventiviteit die een prachtige combinatie gemaakt dacht te hebben met het met uit wandelen gaan met zijn jongste broertje en tegelijkertijd fietsen met zijn vriendje. Gewoon achterop de fiets de wandelwagen erachteraan en dat was dus mijn eerste gebroken arm.

Broertjelief, als tiener van 11 – 12 jaar die ’s avonds om 7 uur nog niet thuis was, het avondeten gemist had, moe over de kook en pa over de rooie, “woar zit dat jong nou weer”? Vaderlief naar de plaatselijke chipsfabriek maar geen mens te zien, “alles dood en duuster” alleen een gigantisch grote shovel die nog over het terrein denderde met broertjelief in de cabine!

Broertjelief, de puber, achter het ‘Vraauwvolk’ aan, gewapend met een rolletje pepermunt op een wel heel specifieke plek in zijn pantalon om zo en daarmee het andere geslacht te imponeren. Als teenager van 17 de hartenbreker van menig “jonge maid” die als vliegen op de stroop afkwamen, op die knappe, goedogende en goedlachse knul! Dolverliefd was hij op de dochter van de nabuurboer en ontroostbaar toen zij met het hele gezin verkaste naar het verre Swifterbant.

Een zilveren gulden moest eraan geloven en werd door hem in tweeën gekliefd. Elk kreeg een helft en gold als tastbaar bewijs van eeuwige trouw. Jaren later was ik op bezoek in Swifterbant en het eerste wat ik onder mijn neus gedrukt kreeg door de buurboerdochter was een halve zilveren gulden en de vraag “hoe ist met je broer?”

Broer als twintiger, ondertussen de trotse vader van de twee knapste kinderen van de hele wereld, badmintonkampioen van de drie noordelijke provincies, scheurend over ’s Heeren wegen met een door hem zelf weer opgelapte barrel, van simca, eend, alfa of renault, de wilde haren langzaam aan verliezend maar nog boordevol streken. Broer de dertiger, de onvermoeibare knutselaar en alleskunner, lasser, bouwer en enthousiast motorrijder. Met omgebouwde tweewielige eenpitter – compleet met zwaailamp en sirene – achter de toerfietsers van de elektronicagigant aan, van Eindhoven naar Winschoten.

Maar ook de broer die achter in de dertig in emotioneel zwaar vaarwater terecht komt. Zijn jarenlange relatie strandt en komt bijna letterlijk en figuurlijk alleen tot stilstand. Hij mist zijn kinderen ontzettend en de steun die hij op dat moment zo hard nodig heeft krijgt hij van mensen die bijna op de vingers van een hand zijn te tellen. Het is Kerst en ik zit met hem in zijn nieuwe huurwoning en terwijl de rest van Nederland geniet van een glas wijn en een goede maaltijd schrapen wij samen de lijmresten van vorige bewoners van het beton, leggen tapijttegels, bikken de keukenmuren af en schuren en schilderen of ons leven ervan af hangt, het verdriet wordt letterlijk weggewerkt, geen stille nacht of rustige Kerst voor zijn buren.

Zo om de paar dagen draai ik zijn voordeur open, zet koffie voor hem klaar, smeer zijn broodje, schil wat aardappels en de groente, maak zijn bed wat toonbaar en bemoeder hem zo goed en kwaad als ik kan. Tot ik op zekere dag zijn bed opgemaakt en al aantref en met een ontzettend lief briefje op zijn kussen. Nu is het tijd om te gaan, ik ben hier niet meer nodig en gooi zijn sleutel bij het weggaan door zijn brievenbus.

Broer de veertiger, vind zijn geluk met zijn Rolling Stones prinses, de afzender van dat briefje. Hij leeft weer helemaal op, geniet weer volop van het leven met haar aan zijn zij en samen met haar komt er een groep nieuwe fijne en leuke mensen in zijn leven. Samen op vakantie, dingen kunnen doen die hij voortijd nooit voor mogelijk had gehouden, heeft gekund of misschien heeft durven doen, een nieuw gezinnetje stichten, en verdomd als ’t niet waar is, alweer een lot uit de loterij, alweer twee van de knapste kinderen ter wereld, een eigen huisje en eindeloos gelukkig zijn.

Broer de vijftiger… ik wou dat ik hier een halfuur over mocht praten, maar helaas het mag niet zo zijn. Zijn vijftigste verjaardag heeft hij en hebben wij nog samen mogen vieren in het IJsbaangebouwtje met borden langs de weg en bij de ingang:

“Broer 50 linksaf”, “Stempelpost”, “hier kluunen” en wij met een stel ouwe Friese doorlopers om de nek naar binnen sjokken, hapje en een drankje halen en raden wie van de twee ten tonele verschenen Sinterklazen de echte en nuchterste is. Het is feest, broerlief is op de helft, nog vijftig vakjes leeg op zijn stempelkaart.

Die broer van mij, ik zie hem nog zo voor me, die grote joviale, intelligente en knappe vent.

De creatieve, inventieve, handige en behulpzame kerel, hij draaide zijn hand nergens voor om, een echte alleskunner! Metselen, tegelzetten, dakdekken, stroom aanleggen, aanhangers ontwerpen en lassen, auto’s repareren, meubels maken, computers in elkaar zetten, een giga-eerstehulp hotline! Een probleem? Bel broer, hij wist wat te doen en als je niet oppaste stond hij met vijf minuten voor je deur om het voor je toe doen. Een harde werker en hij had de schurft aan mensen die “bie de minste of geringste klapscheet bie de keet blieven”.

Ik zie broerlief, af en toe ook teleurgesteld in mensen. Niet omdat hij wat terug vroeg of verwachtte maar omdat hij meer dan eens zijn neus stootte, zich gebruikt voelde, dan voelde hij zich niet meer dan een nummer, een salarisnummer, en werd hij in de steek gelaten op die momenten dat hij hen een keer nodig had. Broerlief, gelukkig met zijn prinses en met zijn oogappeltjes. Veel te vroeg kwam voor hem het einde, hij was nog lang niet klaar met zijn leven, hij had nog zoveel te doen, nog zoveel plannen, hij was nog maar op de helft.

Drieënveertig jaar mocht ik hem mijn broertje noemen, was hij mijn liefste broer, na drieënveertig jaar vertrok hij voor altijd, zwaaide ik, zwaaiden wij ‘m uit, wensten we hem een goede reis en een behouden aankomst. Samen met al die anderen mis ik hem, nog steeds, ook nu na twintig jaar.

Über den Wolken…

.. ligt een – op vlieghoogte – voor mij onbekend (begrenzend?) netwerk. Wie het weet mag het zeggen. Gegevens: 27 mei 2019, 15.00 uur, foto maakt deel uit van een serie die ik persoonlijk schoot vanuit het vliegtuigraam, ter hoogte van het Franse Roulans, op de grens van Le Puy. Een anomalie, een rasterwerk dat zich uitstrekte zover het oog kon zien, dat statisch op /net in het wolkendek leek te liggen terwijl het vliegtuig daar overheen vloog. Verklaring?? Boven ons geen hangend rasterwerk o.i.d. dat zonlicht tegenhield.

Über den Wolken… muss die Un-Freiheit wohl unsichtbar und grenzenlos sein??