Het verhaal van Misha DeFonseca is een schoolvoorbeeld van vervalst en gecreëerd bewustzijn dat mede veroorzaakt werd door de trauma’s die oorlogen achterlaten in mensen. Het was lente 1941 toen de Duitsers de ouders van Misha DeFonseca oppakten en uit België deporteerden.
De 7-jarige Joodse Misha besloot haar ouders op te sporen en trok er in haar eentje op uit. Ze reisde moederziel alleen en midden in de winter duizenden kilometers in het door oorlog geteisterde en getekende Europa. Ze trok door bossen en velden, stak rivieren en bergen over en zwierf door Duitsland, Polen en de Oekraïne. Ze slaagde er wonderwel in het Joodse getto in Warschau in en uit te komen in haar speurtocht naar haar vermiste ouders. De kleuter wist op miraculeuze wijze levensbedreigende situaties te vermijden maar ontkwam er niet aan een volwassen Duitse soldaat dood te steken. Ze was de Gestapo te slim af en wist zo aan de Holocaust te ontkomen.
Beschermd door twee wolven – die ze mama Rita en papa Ita noemde – en de rest van de roedel kwam ze met behulp van een klein kompas weer terug naar België. Met behulp van het Rode Kruis werd ze bij ‘Nonkel Jean’ gebracht en wist ze de oorlog te overleven. In april 1997 kwam haar levensverhaal voor het eerst in boekvorm uit. Met behulp van ‘ghostwriter’ Vera Lee schreef ze haar biografie: ‘MISHA, a Memoire of the Holocaust Years’ uitgebracht door de kleine uitgeverij ‘Mt. Ivy Press’. Het boek werd geen kassucces, in Amerika werden slechts 5.000 exemplaren verkocht.
Misha DeFonseca en Vera Lee stelden de uitgeverij hiervoor verantwoordelijk, volgens hen had de uitgeverij het boek onvoldoende gepromoot. Ze eisten het copyright terug en vorderden financiële genoegdoening. In 1998 werd Jane Daniel van ‘Mt. Ivy Press’ door beiden aangeklaagd en veroordeelde de rechtbank de uitgeverij in 2001 uiteindelijk tot het betalen van in totaal $ 33.000.000,– schadevergoeding. Onder de titel ‘Surviving with wolves’ – ‘Survivre avec les Loups’ werd haar biografie in de opvolgende jaren in meer dan 18 talen gepubliceerd en haar levensverhaal zelfs verfilmd. ‘Survivre avec les Loups’ werd ook de titel van de door de Frans-Joodse filmproducente Véra Belmont geproduceerde film die in begin 2008 in Franse en Belgische bioscopen gedraaid werd. Het verhaal nam een bijzondere wending toen kanttekeningen geplaatst werden bij het wel erg fantastische verhaal en dat was precies wat het was: fantasie!
Op 29 februari 2008 kwam het hoge woord eruit. Misha liet weten het hele verhaal volledig uit haar grote duim te hebben gezogen. Het verhaal “Is not the true reality, but it is my reality. There are times when I find it difficult to differentiate between reality and my inner world.” (Het is niet de werkelijke realiteit, maar mijn eigen realiteit. Er zijn ogenblikken waarin het voor mij moeilijk te onderscheiden is wat werkelijk gebeurd is en wat zich enkel in mijn binnenste universum afgespeeld heeft) “Ik vraag vergeving aan iedereen die zich verraden voelt. Ik smeek u uzelf in mijn positie te verplaatsen, de positie van een 4-jaar oud hulpeloos meisje.”
Misha DeFonseca bleek in werkelijkheid de op 2 september 1937 in het Belgische Etterbeek geboren Monique Ernestine Josephine De Wael te zijn, dochter van gemeenteambtenaar Robert De Wael en Joséphine Donvil en was ze geenszins van Joodse afkomst. Gedurende de oorlog zat het meiske gewoon op de lagere school in Etterbeek, had ze geen speurtocht ondernomen door half Europa en was ook het wolvenverhaal enkel in haar fantasie waarheid. Ze voelde zich getekend door de oorlog en door de daden van haar vader, ze voelde het gewicht van de woorden “the traitor’s daughter” – de dochter van een verrader. Haar ouders bleken niet in de lente van 1941 gedeporteerd – iets wat op zich al bijzonder zou zijn aangezien de deportaties in België pas in de zomer van 1942 begonnen.
Marc Metdepenningen, een Belgische onderzoeksjournalist, bracht aan het licht dat Robert de Wael een oorlogsvrijwilliger was, een bij het Belgische verzet bekend staande verrader die zijn kameraden uitleverde aan de Gestapo. Robert de Wael werd niet naar een vernietigingskamp gebracht maar bracht samen met zijn vrouw zijn leven door in Duitsland waar hij een natuurlijke dood stierf. Zijn naam – die eerst abusievelijk op een monument vermeld was – werd na het bekend worden van zijn werkelijke verdiensten daar vanaf gebeiteld.